‘Brede School’ Concept Gent
een tekst van Samenlevingsopbouw Gent (vroeger RISO)
en Brede School Brugse Poort (PBD Gent)

download hier de Word-versie

download hier het tussentijds verslag van het 'Brede School' concept Gent

Inleiding

In Gent lopen er momenteel 2 Brede School-projecten: Jouw kind groeit op in de wijk Sluizeken, ondersteund door RISO Gent vzw en ‘Brede School Brugse Poort’ ondersteund door de Pedagogische Begeleidingsdienst. Deze tekst is het resultaat van het samenbrengen van gegevens uit literatuur en eigen praktijkvoorbeelden en keuzes (in cursief). Het biedt een kader voor de huidige praktijk van ‘brede school’ in Gent.

1. wat is een Brede School?

Een Brede School is een samenwerkingsverband tussen scholen en andere partners (in een buurt) die zich bezighouden met opgroeiende kinderen. Doel van het samenwerkingsverband is de ontwikkelingskansen van de kinderen vergroten.
Brede School staat dus voor een integrale en intersectorale aanpak rond de ontwikkeling van kinderen, waarvoor instellingen of organisaties in de buurt een kwalitatief en functioneel samenwerkingsverband aangaan.

De Brede School initiatieven in Gent richten zich tot alle kinderen tot en met 12 jaar en hun ouders met extra aandacht voor kinderen uit kansengroepen.

2. de school staat er niet alleen voor.

Het onderwijs wordt vaak over bevraagd: de verwachtingen die de samenleving aan de scholen stelt zijn te hoog. Door samenwerking met andere partners kunnen meer verwachtingen ingelost worden. Bijvoorbeeld een betere doorstroming naar vrije tijd, meer informele en netoverschrijdende contacten tussen de scholen, professionalisering door samenwerking…

De Brede School is een stap in de richting van meer ervaringsgericht of contextueel leren, een manier om het onderwijs beter te doen aansluiten bij de realiteit van de hedendaagse samenleving, om kinderen extra ontwikkelingskansen te geven, om de ouderparticipatie te verhogen, om het welbevinden van leerlingen, ouders en leerkrachten te verhogen, om de sociale cohesie te verhogen.

In wezen gaat het dus niet alleen over initiatieven buiten de schooluren maar ook om contextueel leren in de klas.

Het accent in de Gentse projecten ligt op het kansenverbredend werken en het betrekken van de buurt en de ouders.

3. Dè Brede School bestaat niet

In de literatuur worden vaak volgende modellen besproken:

Kansbevordering van achtergestelde groepen.
Door grote sociale ongelijkheid in omgevingsfactoren (pedagogische draagkracht ouders, thuistaal, materieel comfort, sociale netwerken van de kinderen, gezondheid, het culturele kapitaal van het gezin….) wordt sociale ongelijkheid in het onderwijs onvermijdelijk.
De school is niet verantwoordelijk voor deze ongelijkheid, maar door een multidimensionele aanpak (materiële ondersteuning, gezondheidszorg, jeugd- en verenigingswerk, vrijetijdsbesteding, cultuurparticipatie, ouderwerking… ) kunnen de leerkansen van de kinderen geoptimaliseerd worden.
Levensbreed leren
Naast cognitieve kennis is het belangrijk dat kinderen ook op andere vlakken van de persoonlijkheidsontwikkeling optimale kansen krijgen (fysisch, sociaal, emotioneel, artistiek, cultureel, …).
Met deze stroming wordt ingespeeld op een maatschappelijke tendens, waarbij de taakverdeling tussen de school en andere opvoedingsmilieus van kinderen (gezin en buurt) verschuift.

Zinvolle vrijetijdsbesteding kan een belangrijke rol spelen in de ruimere ontwikkeling van de kinderen. (sociale vaardigheden, communicatie, taalontwikkeling, netwerken uitbouwen…)
Tijdens vrije tijd kunnen talenten ontdekt worden en verder ontplooien. Vanuit georganiseerde vrije tijd binnen de Brede School kunnen kinderen doorstromen naar bijvoorbeeld sportclubs, deeltijds kunstonderwijs, theater, ….
Het gaat wel over ‘vrije tijd’: kinderen krijgen voldoende keuzevrijheid, het is niet schools.
De scholen kunnen hun infrastructuur voor deze vrijetijdsbesteding beschikbaar stellen.

De Gentse initiatieven beperken zich niet tot één van deze profielen en bevatten elementen uit de verschillende profielen.

4. wat is kenmerkend voor een Brede School:

De volgende aspecten komen meestal voor in Brede Schoolprojecten:

Vergroten van de ontwikkelingskansen van de kinderen op alle vlakken
Organiseren van een sluitend zorgsysteem
betrekken van de buurt bij de school en de vrije tijd
betrekken van de ouders, aansluitend bij hun competenties en noden
uitbouwen van samenwerkingsverbanden tussen school en andere organisaties
binnen- en buitenschoolse activiteiten op elkaar afstellen
wijkgericht werken, werken aan de sociale cohesie
benutten van de gebouwen

De leefwereld van de kinderen staat centraal in de Gentse projecten. Daarom zijn de partners zoveel mogelijk actoren uit de wijk.

Vanuit de ervaring van de projecten ‘Jouw kind groeit op in de wijk’ en ‘de Brede School’ in de Brugse Poort, is wijkgericht werken een basisvoorwaarde.

5. Belangrijke aandachtspunten

Kenmerkend voor de Brede School is dat het een duurzaam gegeven is. School en externe partners moeten, vertrekkende vanuit lokale (op ’t niveau van de wijk) noden en behoeften, een duurzaam netwerk uitbouwen dat voor alle partners een meerwaarde betekent. Scholen en partners hebben tijd nodig om elkaar te leren kennen en om gemeenschappelijke noden, behoeften en mogelijkheden te verkennen, in functie van het ontwikkelen van een werkbaar concept.

Er wordt vertrokken vanuit de vragen van de kinderen, ouders, de buurt (organisaties) en de school
Er wordt veel aandacht besteed aan het uitbouwen van netwerken
Goede afspraken zijn belangrijk.
Er wordt voldoende tijd genomen voor de participatie van alle betrokkenen.
Ouders worden goed geïnformeerd zodat zij zich vanaf het begin betrokken voelen bij het project.
De visie van het project moet goed doordacht worden.
De doelstellingen moeten duidelijk zijn
Alle betrokkenen moeten de doelstellingen kunnen onderschrijven
Regelmatige evaluatie en reflectie door alle betrokken actoren is belangrijk.

De ervaring in de projecten ‘Jouw kind groeit op in de wijk’ en ‘Brede School’ in de wijk Brugse Poort leert dat het belangrijk is dat scholen zoveel mogelijk ‘wijkscholen’ worden. Als kinderen in de wijk naar school gaan is het eenvoudiger om ervaringsgericht te werken, naar sociale cohesie te streven en buurtgericht te werken.

6. partners van de Brede School

ouders/bewoners
kinderen
onderwijs (met inbegrip van de basiseducatie)
sport
jeugdwerk
buurtwerk
opbouwwerk
buitenschoolse opvang
cultuur
lokale overheid
milieu/gezondheid
minderhedensector

7. Ondersteuning

de coördinatie/regie/gangmaker/motor/aanzwengelaar

Het is belangrijk dat de coördinatie het gemeenschappelijke project inhoudelijk mee schraagt, de eenheid van visie kan bewaren, de nodige middelen kan mobiliseren, de taken kan verdelen, onpartijdig is bij conflicten, een ruim netwerk van contacten heeft, voldoende continuïteit kan verzekeren. Het is belangrijk dat de coördinatiefunctie wordt opgenomen door een actor die geen rechtstreekse belangen heeft en die het vertrouwen geniet van de samenwerkingspartners en zodoende het recht heeft het project regelmatig kritisch te bevragen.

rol van de school

Meedenken rond visie en doelstellingen brede school project
Beschikbaar stellen van ruimten en materiaal.
Beschikbaar stellen van personeel.

Toeleiding

Inbreng van personeel is belangrijk. In de Gentse initiatieven staan vooral directie en brugfiguren centraal. Hoe meer personeel betrokken kan worden, hoe groter de gedragenheid.

c. rol van de overheid

mogelijk maken van het project
voorzien van structurele middelen
wegwerken van financiële drempels
juridische hinderpalen wegwerken
regelvrijheid creëren op ’t vlak van verzekering, toegankelijkheid ruimtes, mogelijkheden buitenschoolse kinderopvang verruimen, …
opheffen van verbodsbepalingen rond gebruik schoolgebouwen
afstemmen van normen voor schoolgebouwen
bouwprojecten subsidiëren voor multifunctionele gebouwen.
bestaande samenwerking verruimen
instrumenten creëren die gemeenten toelaten eenzelfde ondersteunend beleid te voeren voor alle scholen en voor alle aangelegenheden die op de grens liggen tussen onderwijs, welzijn, cultuur, jeugd, sport, …

De Gentse ervaring leert dat het belangrijk is dat de verschillende departementen van de lokale en Vlaamse overheid het ‘Brede School’ idee ondersteunen, opdat er vanuit de verschillende departementen ondersteuning kan komen. Dit kan zowel over inhoudelijke en financiële ondersteuning gaan, maar ook het beschikbaar stellen van personeel, ruimten en middelen.
Het is geen project dat alleen door onderwijs gedragen kan worden.

8. meerwaarde van een Brede School

voor kinderen:

kinderen krijgen extra kansen om zinvol, levensecht en levensgericht te leren
de leefwereld van de kinderen wordt verbreed
kinderen krijgen de kans om hun talenten te ontdekken en te ontwikkelen
kunnen hierdoor meer positief gewaardeerd worden
door toepassingen in verschillende situaties, groeien basisvaardigheden en basiskennis bij de kinderen
de (georganiseerde) vrije tijd biedt een verlengstuk aan van wat in de scholen geleerd wordt (verruiming invulling ‘leren’)
De drempels naar het reguliere sport- en cultuuraanbod verlagen doordat kinderen er tijdens de vrije tijd mee kennismaken.
tijdens de vrije tijd kunnen de sociaal-emotionele vaardigheden van de kinderen vergroot worden
kinderen krijgen de kans om sociale relaties breder uit te bouwen, op buurtniveau

voor ouders:

groter comfort door kwalitatieve opvang en vrijetijdsbesteding voor hun kinderen
kansen op actieve betrokkenheid
Brede School wordt spil van sociaal leven
meer kans op positieve feedback op hun kinderen (worden niet enkel op cognitieve kennis beoordeeld)

voor de school (effecten voor leerkrachten en directies)

school krijgt een beter zicht op de leefwereld van de kinderen
de leefwereld van de kinderen kan aangegrepen worden om meer ervaringsgericht te werken
door samenwerking en uitwisseling (met bvb andere leerkrachten) kunnen taken verlicht worden
er groeit een positieve dynamiek door samenwerkingsprojecten
er kan eenvoudiger netoverschrijdend gewerkt worden
de leerkrachten leren andere talenten van de kinderen ontdekken

9. Drempels:

tussenschotten tussen de netten; het samenwerken verloopt niet altijd gemakkelijk
de intensieve opdrachten van scholen
wederzijds wantrouwen en cultuurverschillen tussen welzijn en onderwijs.
gebrek aan structurele middelen
gebrek aan tijd, mankracht
vorming van de leerkrachten
juridisch systeem (verzekering, toegankelijkheid van schoolgebouwen, …)

10. De brede school moet blijven bestaan

De brede school is niet zomaar een tijdelijk initiatief; continuïteit is belangrijk.

Contactpersonen

‘Brede School Brugse Poort’                            ‘Jouw kind groeit op in de wijk’
Mary-Ann de Meijer                                           Michèle Van Elslander
Pedagogische Begeleidingsdienst Stad Gent            Samenlevingsopbouw Gent
Jubileumlaan 215b                                            Dok Noord 7
9000 Gent                                                       9000 Gent
tel. 09/235.09.63                                              09/223.95.15
mary-ann.demeijer@gent.be                             michele.vanelslander@samenlevingsopbouw.be

Geraadpleegde bronnen:
Dossier Brede School in Vlaanderen ABO/M.T.
Gebruers,W. (2004) De school breed uitgemeten. Brussel: VNA
Gramsberg,P. Een bijenkorf in de buurt – over brede scholen en sociale cohesie. November 2004 op www.bredeschool.nl
Oderon/Sardes (2004) Handboek brede school 0 – 12 jaar. Utrecht
Pirard,F., Ruelens,L.en Nicaise,I. (2004) Naar een brede school in Vlaanderen ? Leuven: HIVA
Vandenbroucke,F. Beleidsnota 2004-2009
Van Erp,M.(2001), Checklist Brede School. www.kpcgroep/nl
Van Oenen.S. En Buijsse,R. (2002) Resulaten boeken in de brede school.
VBJK (2003) XYZ Schoolkinderopvang in de Stad Een actieonderzoek naar een model van meersporenbeleid
http://www.bredeschool.nl/02_bibliotheek/b-beleid_onderzoek/002-resultaten.htm
‘Brede School profielen’ TooN november 2002
Teksten van het net: www.bredescholen.nl